PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH BAO DỮ LIỆU (Data Envelopment Analysis – DEA)

Phương pháp phân tích bao dữ liệu (Data Envelopment Analysis – DEA) là một trong những phương pháp đánh giá hiệu quả (efficiency) cho các đơn vị ra quyết định (Decision-Making Units – DMUs) sử dụng phương pháp phi tham số (non-parametric method). DEA sử dụng công cụ toán học đó là quy hoạch tuyến tính (linear programming) để tính hiệu quả tương đối (relative efficiency) các DMUs để so sánh chuẩn mức (benchmarking).

Ý niệm sơ khởi về ước lượng hiệu quả được ra đời từ những năm 50s của thế kỷ trước. Tính hiệu quả là một trong những khái niệm quan trọng trong lĩnh vực kinh tế sản xuất. Trong giai đoạn ban đầu, phương pháp này không được chú ý nhiều. Nhưng đến cuối những năm 70s, phương pháp này được ứng dụng rộng rãi và là công cụ cho các nhà nghiên cứu cũng như nhà làm chính sách khi các tác giả Charnes, Cooper & Rhodes (1978) và Banker, Charnes, & Cooper (1984) đề xuất mô hình CCR hay Constant Returns to Scale (CRS), và mô hình BCC hay Variable Returns to Scale (VRS) thì số lượng các bài báo được xuất bản như “nở hoa” trên thế giới.

Phương pháp này được ứng dụng cho nhiều lĩnh vực tư cũng như là công. Ví dụ như là so sánh chuẩn hiệu quả cho các hãng hàng không, cảng hàng không, ngân hàng, bệnh viện, khách sạn, giáo dục, môi trường, điện lực, giao thông vận tải, các chính quyền địa phương, dịch vụ địa phương, cơ sở hạ tầng công, và nhiều lĩnh vực khác.

 

 

Ưu điểm của phương pháp này là có thể đo lường multiple inputs và multiples outputs, không có sai số do nhiễu (noise), đo lường giá trị hiệu quả kỹ thuật (technical efficiency) theo CRS, VRS, và biết được tính hiệu quả kinh tế về quy mô (economic scales). Sau khi ước lượng được điểm số hiệu quả bằng phương pháp DEA, nhà nghiên cứu có thể kết hợp với những phương pháp tham số như hồi quy để xác định những yếu tố môi trường tác động đến hiệu quả. Những ưu điểm này chính là lý do DEA được sử dụng phổ biến trong nghiên cứu của các học giả ngày nay. 

 

Hải Tuệ,

Nghề quản lý - Henry Mintzberg

Nghề quản lý.

Theo Henry Mintzberg, quản lý là một nghề. Quản lý không hẳn là khoa học, không hẳn là nghệ thuật, không hẳn là kỹ xảo; mà đó là sự kết hợp của 3 thành tố này. Ông xem quản lý như là một nghề, thông qua trải nghiệm thực tế và trưởng thành quản lý, chứ không hẳn là được học từ trường học. Công việc quản lý không nhất thiết phải mang tính khoa học, nhưng càn yếu tố trật tự của khoa học, cũng có lúc theo tính thực tế của kỹ xảo và một chút hơi hướng nghệ thuật. 

Đối với các ngành như thuần khoa học như nghề bác sỹ hay kỹ sư. Một người không thể phẩu thuật hay chẩn đoán và chữa bệnh được nếu không trải qua trường lớp về y học. Nhưng một nhà quản lý thành thạo không cần học trường lớp bài bản cũng có thể quản lý hiệu quả. 

Trước đây, khi chưa có các tập đoàn, các doanh nghiệp lớn (trước thế kỷ 18), khái niệm quản lý là xa vời. Chỉ có khái niệm là quản lý hành chính công (public administration) vì nhà nước cần công cụ để quản trị nhà nước. Sau đó khi có cuộc cách mạng khoa học, và sau này là công nghiệp hóa, khái niệm quản lý khoa học xuất hiện. Khoảng vài thập kỷ trở lại đây, từ khóa lãnh đạo (leadership) lên ngôi và mang tính thời thượng. Thực ra, leadership xuất phát từ việc quản lý. Trong một nhà quản lý không thể không có lãnh đạo và trong một nhà lãnh đạo không thể không có quản lý. Lãnh đạo được dạy trong các trường học để tôn vinh, đề cao nghề nghiệp quản trị, chứ thực ra lãnh đạo là một nhánh phát triển từ quản lý.

Lãnh đạo chịu trách nhiệm thúc đẩy, truyền cảm hứng, khơi gợi sự đột khởi và nỗi kính sợ, xốc dậy các công ty ốm yếu. Công việc lãnh đạo giống như phần chìm của tảng băng nổi, và công việc quản lý như là phần nổi của tảng băng chìm.

Vai trò trong công việc của nhà quản lý bao gồm: quan hệ giữa con người và con người biểu hiện dưới dạng giao tiếp, con người và thông tin biểu hiện dưới dạng liên kết và truyền tin, con người ra quyết định biểu hiện dưới dạng giải quyết vấn đề. 

Hiệu quả của một nhà quản lý được đánh giá chứ không phải thông qua đo lường.Đừng bị mê hoặc bởi những phép đo lường.

Nếu một nhà quản lý không hiệu quả thì việc ghép đôi hợp lý giữa hai người bổ trợ nhau sẽ đem lại hiệu quả.

Không có nhà quản lý hiệu quả nói chung và không có ai được gọi là nhà quản lý chuyên nghiệp vì một người không thể giỏi được nhiều thứ. 

Để đánh giá hiệu quả quản lý của một người cần phải xem xét bối cảnh, môi trường chính là mức độ hiệu quả của tổ chức.

 Trên đây là một số ý rút ra từ guru Henry Mintzberg về nghề quản lý.

 

Hải Tuệ,

Lược sử loài người của Yuval N. Harari

 Lịch sử loài người Homo Sapiens của Yuval Noah Harari đem lại cho người đọc một góc nhìn về lịch sử con người thông qua ba giai đoạn từ cuộc Cách mạng nhận thức (cách đây 70.000 năm), Cách mạng Nông nghiệp (cách đây khoảng 12.000 năm) và Cách mạng khoa học (cách đây khoảng 500 năm).

Từ khi hình thành trái đất từ 13.5 tỷ năm. Lược sử của trái đất trải qua các giai đoạn về tác động của biến đổi vật lý, biến đổi hóa học, và quá trình tiến hóa sinh học. Con người tồn tại cách đây khoảng hơn 2 triệu năm từ Đông của Châu Phi, và lan tỏa đi khắp nơi trên thế giới. 

Sách viết cung cấp kiến thức khá phong phú, tuy nhiên cách sắp xếp thông tin khá lộn xộn, lúc nói về chỗ này, lúc nói về chỗ khác ở giai đoạn khác. Chưa làm rõ từng giai đoạn. 

Thực ra đã từng có ít nhất 3 loài giống người từng sống trên trái đất mà con người hiện nay cho rằng là người ngoài hành tinh. Thực ra bộ gene của những loài này vẫn đang còn lưu lại trên trái đất, trong các hang đá ở dãy Hymalaya. Sau này những bộ gene này sẽ hữu ích. 

Châu Âu chỉ mới phát triển khoảng mấy thế kỷ gần đây khi có cuộc cách mạng khoa học, trước đó Châu Âu vẫn còn là vùng trũng về văn minh. Văn minh con người tập trung ở vùng Lưỡng Hà, Sông Hằng, Trung Hoa, và Hy Lạp. Một số nền văn minh của Inca, Atzec ở châu Mỹ. 

Từ chương 1 đến 18, tác giả dẫn dắt và cung cấp thông tin mang tính lịch sử của nhân loại. Chương mà tôi đánh giá cao và mang tầm triết lý là tác giả nói về HẠNH PHÚC ở chương 19. 

Quyển sách này cũng nên đọc để lấy thông tin và mở rộng tầm hiểu biết. Có một số những nghịch lý tồn tại mà con người thường bị nhầm lẫn và có những FUN FACT!. Có một số triết lý cần đọc, đặc biệt là tác giả nói về HẠNH PHÚC của con người.

 

Hải Tuệ,